احادیث ترغیباحادیث ترغیب، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به احادیثی گفته می‌شود که انسان را برای رسید به ثواب به انجام عمل نیک تشویق می‌کند. ۱ - معنای ترغیب"ترغیب"در مقابل "ترهیب"به معنای راغب‌گردانیدن، به رغبت و خواهش‌انداختن و بر انگیختن. "ترهیب" به معنای ترسانیدن و خوف در دل کسی انداختن است. ۲ - تعریفمراد از "احادیث ترغیب" احادیثی است که به امید رسیدن به ثواب انسان را برای انجام اعمال نیک و خیر راغب می‌سازند و نقش بر انگیختگی دارند. و مراد از "احادیث ترهیب" احادیثی است که برای نجات از عقاب انسان را نسبت به انجام اعمال زشت و ناپسند خائف ساخته و نقش باز‌دارندگی دارند. از آن دو به "احادیث مواعظ" تعبیر می‌شود. با توجه به این که وظیفه علم رجال و درایه بررسی سند حدیث است برخی از اهل حدیث به این وظیفه در مورد "احادیث ترغیب و ترهیب" عمل نکرده‌اند در این خصوص گفته‌اند: افرادی هم‌چون احمد بن حنبل در احادیث ترغیب و ترهیب قائل به تساهل است. ۳ - وضع احادیث ترغیبدر خلاصة الخلاصة آمده است برخلاف اجماع مسلمین کرامیه و مبتدئه قائل به جواز وضع حدیث برای ترغیب و ترهیب شده‌اند. و از شرح نخبه و مقدمه شرح مشکوة به دست می‌آید که حدیث موضوع در اصطلاح اهل حدیث حدیثی است که راوی آن مطعون به کذب باشد ولی ثبوت وضع و کذب در آن حدیث شرط نیست زیرا حکم به موضوع‌بودن قطعی نیست بلکه ظنّی است چه بسا دروغگو راست بگوید. ۴ - تساهل در نقل حدیث ترغیببرخی دیگر گفته‌اند: ائمه حدیث در نقل احادیث صحت اسناد را شرط دانسته و تصریح کرده‌اند که در نقل "احادیث ترغیب و ترهیب" صحت اسناد شرط نیست اگر اسناد صحیح بود چه بهتر و اگر نبود در نقل آن‌ها و استناد به آن‌ها حرجی نیست. مالک در موطا، ابن مبارک در رقایق خود، احمد حنبل در رقایق خود، سفیان در الجامع الصغیر و دیگران این کار انجام داده‌اند. [۶]
ابوریه، محمود، الاضواء علی السنة المحمدیه، ص۱۱۱.
[۷]
ابوریه، محمود، الاضواء علی السنة المحمدیه، ص۱۳۸.
[۸]
اشعری قمی، سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، ج۳، ص۵۵.
۵ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع زیر استفاده شده است: • اسکافی، محمد بن همام، کفایة الطالب فی علی بن ابی طالب. • تهانوی، محمدعلی بن علی، کشاف اصطلاحات الفنون. • موسوی زنجانی، محمد، الکفایه فی علم الدرایه. • شاطبی، ابراهیم بن موسی، الاعتصام. • مکی عاملی، محمد، الالهیات علی هدی الکتاب و السُّنة و العقل. • ابوریه، محمود، الاضواء علی السنة المحمدیه. • اشعری قمی، سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق. • سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث. ۶ - پانویس
۷ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «احادیث ترغیب»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۴/۱۵. رده‌های این صفحه : اصطلاحات حدیثی
|